Where the Wild Things Are

«Το βράδυ που ο Μαξ ντύθηκε λύκος κι έκανε σκανταλιές, κάθε λογής…». Έτσι ξεκινάει το βιβλίο «Η Χώρα των Τεράτων» του Μορίς Σέντακ που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, σε απόδοση του συγγραφέα Γιάννη Παλαβού (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος). Βιβλίο που έχει χαρακτηριστεί ως «το καλύτερο παιδικό βιβλίο όλων των εποχών» από το περιοδικό Time.

O Μαξ λοιπόν. Ένα ακόμα παιδάκι που «διαολίζεται» και αρχίζει να κάνει σκανταλιές και τρέλες βραδιάτικα. Σας θυμίζει κάτι; Η μαμά του διαπιστώνοντας τα καμωματά του τον φωνάζει «Τέρας!» και τον στέλνει στο δωμάτιο του- και μάλιστα νηστικό. Τι να κάνει λοιπόν και ο Μαξ, που είναι μες στα νεύρα; Καταφεύγει στη φαντασία του και πάει να βρει τους όμοιους του, δηλαδή άλλα τέρατα, σε ένα δάσος, όπου θα φτάσει με τη βάρκα του, ως Οδυσσέας. Εκεί θα ζήσει περιπέτειες, θα γίνει επιτέλους Βασιλιάς και για αλλαγή θα είναι εκείνος που θα επιβάλλει τους κανόνες και θα τον υπακούν. Έπειτα όμως; Κάτι η βαρεμάρα, κάτι η πείνα θα τον οδηγήσουν να απαρνηθεί τα μεγάλα προνόμια για λίγο αχνιστό φαγάκι και το σπίτι του.

Το βιβλίο εκδόθηκε στην Αμερική με τον τίτλο Where the Wild Things Are το 1963. Σε μια εποχή που ο κόσμος απέφευγε να αποδεχθεί πως και τα παιδιά όπως όλοι έχουν ένα φάσμα συναισθημάτων, δεν είναι μόνο ενάρετα «αγγελούδια», όπως τα παρουσίαζαν τα βιβλία μέχρι την εποχή του Σέντακ. Αυτό όμως δεν ίσχυε για εκείνον. Γιατί ο Σέντακ αγκάλιασε τα παιδιά στην ολότητά τους επιτρέποντας τους να είναι δύστροπα, ξινά, ανυπάκουα και τρελούτσικα. Στα δικά του βιβλία παιδιά πέφτουν θύματα απαγωγής, γονείς εξαφανίζονται κ.ά., δεν είναι δηλαδή όλα ρόδινα και φωτεινά.

Ο ίδιος συνήθιζε δε να λέει χαριτολογώντας (ή ίσως όχι) πως οι γκοτέσκοι χαρακτήρες που βλέπουμε στο Where the Wild Things Are, τα τέρατα δηλαδή, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά τα όχι και τόσο ευγενή πορτρέτα των συγγενών του. Έτσι τουλάχιστον τους θυμόταν να περιφέρονται γύρω από το κρεβάτι του όταν ήταν παιδί και βρισκόταν για μία ακόμη φορά κλινήρης, αφού ήταν φιλάσθενος ως παιδί. Μάλιστα το γεγονός πως υπήρξε φιλάσθενος τού χάρισε τη ζωγραφική. Είναι η ζωγραφική και όσα παρακολουθούσε από το παράθυρο που έκαναν την παραμονή του στο κρεβάτι υποφερτή.

Το βιβλίο του «Η Χώρα των Τεράτων» (Where the Wild Things Are) -που έχει γράψει και εικονογραφήσει ο ίδιος- ήταν εκείνο που τον έκανε διάσημο. Υπολογίζεται πως έχουν πουληθεί περισσότερα από 23 εκ. αντίτυπα του βιβλίου ανά τον κόσμο. Μάλιστα, μαζί με τα βιβλία In the night Kitchen (1970) και το Outside Over There (1981) συνθέτουν μια τριλογία.

Στα σχέδιά του τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ονείρων συγχέονται. Λάτρης του Μπλέικ, ο Σέντακ υπήρξε αυτοδίδακτος εικονογράφος. Οι εικόνες του μπορεί άλλοτε να παραπέμπουν σε γραβούρες του 19ου αιώνα κι άλλοτε να θυμίζουν Μπλέικ ή Σαντάλ. Το 1964 κέρδισε το εμβληματικό βραβείο Caldecott Medal από την Ένωση Βιβλιοθηκών της Αμερικής και το 1970 του απονεμήθηκε το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν για την προσφορά του στην εικονογράφηση παιδικών βιβλίων, ενώ το 1996 κέρδισε και το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών των ΗΠΑ για τη συνολική προσφορά του. Το 2003 τού απονεμήθηκε μάλιστα το πρώτο Βραβείο που θεσπίστηκε στη μνήμη της Άστριντ Λίντγκερν.

Ο Μορίς Μπερνάρντ Σέντακ γεννήθηκε στο Μπρούκλιν στις 10 Ιουνίου του 1928. Οι γονείς του ήταν εβραίο μετανάστες από την Πολωνία. Η ζωή του στιγματίστηκε από τα μεγάλα γεγονότα της εποχής: την «Μεγάλη Ύφεση» , τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα, στο οποίο χάθηκαν πολλοί συγγενείς του. Ένα άλλο γεγονός, η απαγωγή του μωρού της οικογένειας Λέντερμπεργκ το 1932 λέγεται ότι τον στοίχειωσε καθώς αν δεν είναι ασφαλές ούτε ένα λευκό γαλανομάτικο μωρό δεν είναι ασφαλές, τότε ποιο παιδί ήταν;

Ο ίδιος ένιωθε πως βρισκόταν και ζούσε στο περιθώριο της κοινωνίας- προερχόμενος από μια οικογένεια κατώτερης τάξης, εβραϊκής καταγωγής και ο ίδιος ήταν ομοφυλόφιλος (σε μια εποχή που κανείς δεν τολμούσε να το αποκαλύψει). Ωστόσο κατόρθωσε να διαγράψει μια λαμπερή, δημιουργική πορεία.

Πώς ξεκίνησε όμως; Ο Σέντακ σπούδασε στο Art Students League της Νέας Υόρκης. Φοιτητής ακόμη είχε αρχίσει να εργάζεται στο κατάστημα παιχνιδιών FAO Schwartz σχεδιάζοντας τις βιτρίνες του. Εκεί γνώρισε την επιμελήτρια παιδικών βιβλίων Ursula Nordstrom του εμβληματικού εκδοτικού οίκου Harper & Row που τού ενέθεσε την πρώτη του εικονογράφηση, το The Wonderful Farm του Marcel Aymé το 1951.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ο Μορίς Σέντακ εικονογράφησε 150 βιβλία. Εκτός από τα δικά του, εικονογράφησε βιβλία των Αδερφών Γκριμ, Χέρμαν Μέλβιν και Τολστόι- όπως και σύγχρονών του συγγραφέων, ενώ από τη δεκαετία του 1970 άρχισε να σχεδιάζει επίσης σκηνικά και κοστούμια για μεγάλες όπερες και μπαλέτα.

Το 1972 μετακόμισε στο Κονέκτικατ όπου και πέθανε το 2012. Ο συγγραφέας Νιλ Γκέιμαν έχει πει για τον Σέντακ: «Ήταν μοναδικός, παράξενος, ευφυής, σοφός, μαγικός. Έκανε τον κόσμο καλύτερο με την τέχνη του».